Oorpijn bij kinderen jonger dan 5 jaar komt bijna altijd door een acute ontsteking van het middenoor (otitis media). Het middenoor is de ruimte direct achter het trommelvlies. Zowat de helft van de kinderen jonger dan 1 jaar en 80 % van de kinderen beneden 3 jaar krijgen een of meerdere middenoorstekingen. 10 tot 20 % van de kinderen maakt in het eerste levensjaar ten minste 3 keer een acute middenoorontsteking door. Hoe jonger het kind is bij de eerste oorontsteking, hoe groter de kans dat het meerdere middenoorontstekingen krijgt.
Bij kinderen ouder dan 5 jaar komt een middenoorontsteking minder voor. En na de puberteit komt middenoorontsteking bijna niet meer voor.
Oorpijn kan ook veroorzaakt worden door andere aandoeningen, zoals bijvoorbeeld een amandelontsteking, een ontsteking van het uitwendige oor, een vreemd lichaam in het oor of een tandaandoening.
Hoe ontstaat een middenoorontsteking?
Meestal begint een middenoorontsteking met een luchtweginfectie zoals een verkoudheid of griep.
Bij een verkoudheid zwelt het slijmvlies van de neus-/keelholte op. Hierdoor kan de verbinding tussen neus-/keelholte en middenoor (de buis van Eustachius) verstoord worden en kunnen virussen of bacteriën vanuit de neus of keel het middenoor binnendringen en een ontsteking veroorzaken. Dit gebeurt bij kinderen gemakkelijker omdat de de buis van Eustachius nog niet is volgroeid.
Door de ontsteking kan ook vocht ontstaan in het middenoor. Het vocht kan niet weg omdat de buis van Eustachius dichtzit. Door de ophoping van vocht komt er druk op het trommelvlies te staan. Door de druk in het middenoor gaat het trommelvlies bol staan. Dit kan veel pijn doen.
Soms breekt het trommelvlies open (trommelvliesperforatie) en loopt het ontstekingsvocht naar buiten. Men spreekt dan van een loopoor (otorroe). De pijn verdwijnt dan meestal snel. Het trommelvlies gaat daarna vanzelf weer dicht.
Factoren die een acute middenoorontsteking in de hand werken
• passief roken
• het gebruik van een fopspeen (vooral in crèches waar uitwisseling van fopspenen en kiemen mogelijk is)
• verblijf in een crèche onder de leeftijd van 6 maanden
Klachten
De symptomen treden meestal snel op, in de loop van een paar uren. De ergste klachten zijn meestal binnen 2 tot 3 dagen over en meestal geneest alles vanzelf. Bij kinderen jonger dan 2 jaar kunnen de klachten langer duren, vooral wanneer beide oren ontstoken zijn.
Soms geeft een middenoorontsteking helemaal geen klachten.
De meest voorkomende klachten zijn:
• Hevige, stekende oorpijn (wat zich bij kleine kinderen vaak uit in het rollen met het hoofdje, met de handen naar de oren grijpen…)
• koorts
• nachtelijke onrust
• baby’s drinken niet goed of zijn prikkelbaar
• buikklachten (pijn, diarree, soms braken)
• soms gehoorverlies
• soms schilfert de huid of komt er wat vocht uit het oor
• soms ontstaat een ‘loopoor’ (ottoroe) wanneer de etter door een gaatje in het trommelvlies loopt.
Bij onderzoek van het oor met een otoscoop (een toestel met een lichtje waarmee de arts of audicien in het oor kan kijken) zal de arts een rood of bolvormig trommelvlies zien, soms is het trommelvlies ondoorzichtig (door de ophoping van vocht) of geperforeerd.
Wanneer een arts raadplegen?
Tachtig tot negentig procent van de acute oorontstekingen geneest vanzelf binnen twee à drie dagen. De slechthorendheid verdwijnt meestal na enkele weken.
In ongeveer 4 tot 8% van de gevallen treedt een trommelvliesperforatie op, waardoor een loopoor ontstaat. Een loopoor geneest meestal spontaan in twee weken. Ook het gaatje in het trommelvlies gaat meestal vanzelf dicht.
Bij ongeveer de helft van de kinderen kan na enkele weken een otitis media met effusie (lijmoor) optreden.
Ernstige complicaties zijn zeer zeldzaam. Hierbij wordt het kind ernstig ziek.
Risicogroepen voor complicaties zijn:
• kinderen jonger dan 6 maanden
• kinderen met anatomische afwijkingen, zoals bij het syndroom van Down of een gespleten gehemelte
• kinderen die een ooroperatie hebben ondergaan
• kinderen met een gebrekkig immuunsysteem.
Raadpleeg bij oorklachten altijd uw huisarts wanneer:
• uw kind jonger is dan twee jaar
• uw kind zieker wordt of slecht drinkt
• de oorpijn of de koorts toeneemt
• in geval van huiduitslag, abnormale slaperigheid of gestoorde ademhaling
• er na drie dagen geen verbetering optreedt
• uw kind voor de derde keer binnen een jaar oorpijn heeft
• er langer dan een week vocht uit het oor loopt (loopoor). Na het stoppen van het loopoor moet u na een viertal weken toch een arts raadplegen om te controleren of het trommelvlies opnieuw dicht is.
• Ook wanneer de hardhorigheid langer dan 2 maanden duurt, moet u een arts raadplegen.
Wat kunt u zelf doen?
1. Pijnstillers
Een middenoorontsteking kan veel pijn doen, goede pijnstilling is daarom belangrijk.
• Eerste keuze is paracetamol
Bij orale toediening van paracetamol treedt sneller een pijnstillend effect op (vanaf ongeveer 30 minuten na inname) dan bij zetpillen (rectale toediening), maar bij rectale toediening houdt de werking langer aan. Bij jonge kinderen wordt om praktische redenen vaak voor rectale toediening gekozen.
2. Oordruppels met lidocaïne als pijnstilling worden niet aanbevolen omdat hiervan het effect onvoldoende is aangetoond.
3. Ontzwellende neusdruppels of neusspray worden niet aangeraden of afgeraden. Het is niet aangetoond dat die de klachten verminderen of de genezing versnellen.
4. In geval van koorts moet het kind voldoende drinken.
5. Zorg bij vaak oorontsteking of een perforatie van het trommelvlies voor een goede bescherming tijdens badderen en zwemmen. Maak een afspraak voor zwemdopjes.
Bronnen:
http://thuisarts.nl/oorpijn/mijn-kind-heeft-oorpijn
https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-otitis-media-acuta-bij-kinderen
