Haaien spreken tot de verbeelding. Voor sommigen zijn het angstaanjagende roofdieren, voor anderen fascinerende en majestueuze dieren die een onmisbare rol spelen in het ecosysteem van de oceaan. Maar als je gaat zwemmen in zee, is het toch fijn om te weten of je de kans loopt er eentje tegen te komen – en zo ja, welke soort. Niet elke haai is gevaarlijk voor mensen, en de meeste soorten vermijden ons liever dan dat ze ons opzoeken. Toch is het interessant (en soms verstandig) om te weten welke haaien waar leven, en hoe groot de kans is dat je ze tegenkomt.
In deze blog nemen we je mee langs verschillende gebieden in de wereld, vertellen we welke haaiensoorten daar voorkomen, en geven we tips om veilig te blijven in het water.
Waarom het belangrijk is te weten waar haaien voorkomen
De meeste mensen zullen tijdens een zwemvakantie nooit oog in oog staan met een haai. Toch zijn er enkele populaire zwem- en surfbestemmingen waar je, met een beetje pech of geluk (afhankelijk van hoe je het bekijkt), een haai kunt spotten. Het gaat vaak om kustgebieden met rijke vispopulaties, waar ook haaien graag jagen.
Kennis van de omgeving geeft rust. Als je weet dat de kans op het zien van een ongevaarlijke rifhaai groot is, kun je met een gerust hart snorkelen. Bevind je je daarentegen in wateren waar grote roofhaaien als de witte haai of tijgerhaai voorkomen, dan kun je daar rekening mee houden door bijvoorbeeld niet te zwemmen in schemerlicht of in gebieden met veel visactiviteit.
De Caraïben – verpleegsterhaaien en citroenhaaien
In de warme, turquoise wateren van de Caraïben vind je veel koraalriffen, en daar leven allerlei haaiensoorten. De meest geziene bezoekers zijn de verpleegsterhaai en de citroenhaai.
De verpleegsterhaai is een rustige bodemligger die vaak overdag ligt te slapen en ’s nachts jaagt op kreeften en kleine vissen. Ze zijn meestal totaal niet geïnteresseerd in zwemmers. In landen als de Bahama’s, Cuba en Belize kun je ze zelfs tegenkomen tijdens georganiseerde snorkeltochten.
De citroenhaai is iets actiever, maar ook niet agressief. Je ziet ze vaak in ondiep, warm water vlakbij mangroven. Ze hebben hun naam te danken aan hun gelige huid, die hen helpt te camoufleren op zandbodems.
Zuid-Afrika – witte haaien en zwartpuntrifhaaien
Zuid-Afrika staat bekend als een van de beste plekken ter wereld om witte haaien te spotten – gelukkig meestal vanuit een kooi. De witte haai is een indrukwekkende jager die vooral jaagt op zeehonden en grote vissen. Rond Kaapstad en Gansbaai vind je veel van deze dieren.
Niet alle Zuid-Afrikaanse haaien zijn groot en imposant. In de warmere wateren aan de oostkust kom je de zwartpuntrifhaai tegen. Deze haaien worden ongeveer 1,5 meter lang en zijn ongevaarlijk voor mensen. Ze zijn herkenbaar aan de zwarte puntjes op hun vinnen.
Australië – tijgerhaaien en zandtijgerhaaien
Australië heeft een enorme kustlijn met een grote variatie aan haaien. In het noorden, rond de Grote Barrièrerif, kun je de tijgerhaai tegenkomen. Deze soort is groot, nieuwsgierig en opportunistisch, wat betekent dat ze bijna alles eten. Hoewel ze in de top-3 staan van haaien die betrokken zijn bij incidenten met mensen, komen die situaties zeer zelden voor bij recreatieve zwemmers.
De zandtijgerhaai (ook wel grijze verpleegsterhaai genoemd) is indrukwekkend met zijn rij scherpe tanden, maar in werkelijkheid kalm en niet gevaarlijk. Duikers zien ze vaak rond wrakken en rifstructuren.
Verenigde Staten – stierhaaien en zandhaaien
Langs de oostkust van Florida en in de Golf van Mexico leven stierhaaien, bekend om hun vermogen om zowel in zout- als zoetwater te overleven. Ze zijn soms gezien in rivieren, wat uniek is voor haaien.
Verder noordwaarts, langs de kust van North Carolina, vind je zandhaaien. Deze grote, maar rustige haaien zwemmen vaak in groepen en laten zich gemakkelijk door snorkelaars benaderen.
Rode Zee – grijze rifhaaien en oceanische witpunthaaien
Egypte en Soedan zijn populaire bestemmingen voor duikers en snorkelaars. Hier vind je veel grijze rifhaaien, die in scholen jagen en zich vaak vlakbij koraalriffen ophouden. Ze zijn nieuwsgierig, maar niet agressief als je rustig blijft.
De oceanische witpunthaai is een andere soort die in de Rode Zee voorkomt, vooral verder van de kust. Deze haai staat bekend om zijn lange, afgeronde witte vinpunten en nieuwsgierige aard.
Middellandse Zee – verrassende bezoekers
Veel mensen verwachten geen haaien in de Middellandse Zee, maar er leven wel degelijk soorten. Denk aan de blauwe haai, die soms aan de oppervlakte komt. Deze slanke, sierlijke haai voedt zich vooral met vissen en inktvissen.
Er zijn zelfs meldingen van witte haaien voor de kust van Italië en Kroatië, al zijn die zeer zeldzaam. Voor een gemiddelde vakantieganger is de kans om een haai te zien hier extreem klein.
Azië – zwartpunthaaien en walvishaaien
In Thailand, de Malediven en Indonesië zie je vaak zwartpuntrifhaaien in ondiepe lagunes. Ze zijn klein en totaal niet gevaarlijk.
De walvishaai is de grootste vis ter wereld, maar volledig ongevaarlijk voor mensen. Ze voeden zich met plankton en zijn geliefd bij snorkelaars die ze van dichtbij willen bewonderen. In landen als de Filipijnen en de Malediven kun je speciale tours boeken om ze te zien.
Tips om veilig te zwemmen in haaiengebieden
- Zwem niet alleen in gebieden waar haaien voorkomen.
- Vermijd zwemmen tijdens schemering of ’s nachts, wanneer veel haaien actief zijn.
- Blijf weg van gebieden waar vissers hun netten binnenhalen of waar veel aasvis aanwezig is.
- Draag geen glimmende sieraden die vissen kunnen imiteren.
- Volg altijd de aanwijzingen van lokale autoriteiten of strandwachten.
Het belang van zwemdoppen bij zwemmen in de zee
Naast de spanning en sensatie van zwemmen in zee, is het ook slim om aan je oren te denken. Zeewater bevat zout, zand en soms kleine organismen die je gehoorgang kunnen irriteren of ontstekingen kunnen veroorzaken. Vooral bij langere zwemsessies of bij wilde golven kan water diep in je oren blijven zitten, wat het risico op zwemmersoor verhoogt. Zwemdoppen helpen niet alleen om je oren droog te houden, maar ook om plotselinge drukverschillen door golven of duiken te verminderen. Voor wie regelmatig in zee zwemt – of dat nu tussen de koraalriffen is of gewoon aan de Nederlandse kust – zijn ze een eenvoudige maar effectieve bescherming.
Netflix tip: All the Sharks
Ben je ook zo gefascineerd door haaien (of dat nu geworden)? Dan is een erg leuke serie om te kijken ‘All the Sharks’ op Netflix!
Samenvatting
Haaien komen overal ter wereld voor, van warme tropische riffen tot koele gematigde wateren. De meeste soorten vormen geen enkel gevaar voor zwemmers en zijn vaak zelfs schuw. Afhankelijk van waar je vakantie viert, kun je ongevaarlijke soorten als de verpleegsterhaai of zwartpuntrifhaai tegenkomen, maar in sommige regio’s leven ook indrukwekkende roofdieren zoals de witte haai of tijgerhaai.
Door te weten welke soorten waar voorkomen, en door simpele voorzorgsmaatregelen te nemen, kun je met een gerust hart genieten van de zee. En wie weet, misschien spot je wel een haai – een ervaring die je nooit meer vergeet.
